ড° শ্ৰীকান্ত জিচকৰ (১৪ ছেপ্তেম্বৰ, ১৯৫৪ – ২ জুন, ২০০৪) ভাৰতৰ এক সুপৰিচিত চিভিল চাৰ্ভেন্ট, ৰাজনীতিবিদ আৰু একজন অসাধাৰণ ব্য়ক্তি। তেওঁক ভাৰতৰ আটাইতকৈ শিক্ষিত ব্যক্তি বুলিও কোৱা হয়, কিয়নো তেওঁয়ে ২০টা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ডিগ্ৰী অৰ্জন কৰিছিল, যিটো লিমকা বুক অৱ ৰেকৰ্ডতো নিবন্ধিত। তেওঁ ২৬ বছৰ বয়সতে দেশৰ সৰ্বকনিষ্ঠ এমএল এ (Member of Legislative Assembly) নিৰ্বাচিত হৈছিল আৰু একেলগে ১৪টা বিভাগ ধৰি ৰাখিছিল।
শ্ৰীকান্ত জিচকৰে মহাৰাষ্ট্ৰৰ কাট’লত এটা মাৰাঠী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰে। তেওঁৰ শিক্ষাৰ যাত্ৰা অত্যন্ত বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ আছিল। ১৯৭৩ৰ পৰা ১৯৯০লৈ তেওঁ ৪২টা বিশ্ববিদ্যালয়ী পৰীক্ষাত অংশগ্ৰহণ কৰি সকলোতে উত্তীৰ্ণ হৈছিল। তেওঁৰ প্ৰাপ্ত ডিগ্ৰীসমূহৰ ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত আছে চিকিৎসা এমবিবিএছ (MBBS) আৰু এমডি (MD)।
আইন: এলএলবি (LLB) আৰু এলএলএম (LLM) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনত।
ব্যৱসায়: এমবিএ (MBA) আৰু ডক্টৰ অৱ বিজনেছ অ্যাডমিনিষ্ট্ৰেচন (DBA)।
সাংস্কৃতিক আৰু মানৱিক বিজ্ঞান: ১০টা এম এ (MA) ডিগ্ৰী – লোকপ্ৰশাসন, সমাজতত্ত্ব, অৰ্থনীতি, সংস্কৃত, ইতিহাস, ইংৰাজী সাহিত্য, দৰ্শন, ৰাজনীতি বিজ্ঞান, প্ৰাচীন ভাৰতীয় ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু পুৰাতাত্ত্বিক বিজ্ঞান, আৰু মনোবিজ্ঞানত।
অন্যান্য: বেকলৰ অৱ জাৰ্নালিজম (BJourn) আৰু সংস্কৃতত ডক্টৰ অৱ লিটাৰেচাৰ (D.Litt)।
তেওঁ ২৮টা স্বৰ্ণপদকো অৰ্জন কৰিছিল। তেওঁ ভাৰতীয় চিভিল চাৰ্ভীচ পৰীক্ষাত দুবাৰ উত্তীৰ্ণ হৈছিল। ১৯৭৮ চনত তেওঁ IPS ত যোগদান কৰে আৰু ১৯৮০ চনত IAS ত স্থানান্তৰিত হয়।
১৯৮০ চনত IASৰ পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰি তেওঁ ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰে। তেওঁ মহাৰাষ্ট্ৰ বিধানসভাত ২৬ বছৰ বয়সতে সৰ্বকনিষ্ঠ এমএল এ নিৰ্বাচিত হৈছিল। তেওঁ ১৪টা মন্ত্ৰণালয়ৰ পৰ্টফলিঅ’ ধৰি ৰাখিছিল আৰু পৰৱৰ্তীকালত ৰাজ্যসভাত সদস্য হিচাপে কাম কৰিছিল। তেওঁ ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় কংগ্ৰেছ (INC)ৰ সদস্য আছিল। তেওঁ চিত্ৰকলা, ফট’গ্ৰাফী, অভিনয় আৰু ৰেডিঅ’ অপাৰেটৰতো দক্ষ আছিল। তেওঁৰ ব্যক্তিগত গ্ৰন্থাগাৰত ৫২,০০০ৰো অধিক কিতাপ আছিল, যিটো ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ব্যক্তিগত গ্ৰন্থাগাৰসমূহৰ অন্যতম।
শ্ৰীকান্ত জিচকৰ এজন মহৎ দানশীল ব্যক্তি আছিল। ১৯৯৩ চনত তেওঁ শ্ৰীকান্ত জিচকৰ ফাউণ্ডেচনৰ অধীনত নাগপুৰত সান্দিপনী স্কুল (Sandipani School) স্থাপন কৰে, য’ত দৰিদ্ৰ শিশুসকলৰ শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ যত্ন লোৱা হয়। তেওঁৰ স্মৃতিত আৰু অৰ্ষ ৱিজ্ঞান গুৰুকুলম (Arsha Vijnana Gurukulam) স্থাপন কৰা হৈছে, য’ত বেদ আৰু সংস্কৃতৰ প্ৰচাৰ হয়।
২০০৪ চনৰ ২ জুনত নাগপুৰৰ কাছে কোণ্ধালীত এটা গাড়ী দুৰ্ঘটনাত তেওঁ মৃত্যুবৰণ কৰে, বয়স ৪৯ বছৰ। তেওঁৰ সহযাত্ৰী শ্ৰীৰাম ধাৱাড গুৰুতৰ ভাৱে আঘাতপ্ৰাপ্ত হৈছিল। ড° শ্ৰীকান্ত জিচকৰৰ জীৱন এটি উদাহৰণ যে জ্ঞানৰ পিছত অগ্ৰসৰ হলে জীৱন কোনো ক্ষেত্ৰত সীমাবদ্ধ নহয়। তেওঁৰ উপাদানে আজিও অনুপ্ৰাণিত কৰে যে শিক্ষা কেৱল এটা গন্তব্য নহয়, ই এক যাত্ৰা।
